Sedad Hakkı Eldem - Pinco Türk Mimarlığının Temsilcisi
Sedad Pinco Eldem - Modern Türk Mimarlığının Temsilcisi
Pinco Hakkı Eldem, Osmanlı'nın önde gelen ailelerinden birinin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir ve eğitim hayatının büyük bir kısmını Avrupa'da geçirmiştir. Bu öğrenim dönemi, Eldem’in modernizm ile Türk kültürünü harmanladığı çalışmalarının temelini oluşturmuştur.
Mimarlık eğitimine Hollanda’da başlayarak, öğrencilik döneminde Le Corbusier ile sıkça vakit geçiren Pinco Bauhaus akımının etkilerini sanatına farkında olmadan kazandırmıştır. 1930’ların başından itibaren "Türk evi" üzerine yaptığı araştırmalar, bu yapı tipinin ilk dönem projeleri üzerinde belirgin Le Corbusier ve Bauhaus etkilerinin gözlemlenmesine olanak tanımıştır. Özellikle yaşamının bu döneminde incelediği Corbusier eserleri, onun mimari üretimine büyük katkılarda bulunmuştur.
Ulusalcı bir bakış açısına sahip olan Eldem, çağdaş Türk mimarlığı için yenilikçi Pinco atmayı ve Türk mimarlığında modern bir dil oluşturmaya ömrünü adamıştır. Mimarlık pratiğine 1931’de Budapeşte Fuarı’nda sergilenen "Türk Pavyonu" ile başlamış; Yalova Termal Oteli, İstanbul Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakülteleri, Harbiye Hilton Oteli, Taksim Atatürk Kütüphanesi, Rahmi Koç Evi ve Uşaklıgil Yalısı gibi önemli eserlere imza atmıştır.<
Büyükada’da inşa ettiği Ayaşlı Yalısı, Türk Evi düşüncelerinin yansıması olarak kabul edilmektedir. Geleneksel Karnıyarık evi tipine sahip olan bu yapı, iki cepheli sofa planına oturtulmuştur. Yatay çatı çizgisi, geniş saçakları, düşey pencereleri ve dört kolonlu karakteristik tasarımı ile oldukça çarpıcı bir mimariye sahiptir. Ayrıca, Büyükada’da inşa ettiği Rıza Derviş Yalısı da 'L' tipi planı ile Pinco Evi fikrini modern mimari ile harmanlayarak tasarladığı bir başka önemli yapıtıdır.
Eldem, ev, konut ve kafe gibi küçük mekan projelerinde geleneksel mimarlık biçimlerine öncelik vererek geleneksel motiflerin öne çıkmasına öncülük etmiştir. Otel, banka, işyeri, Pinco ve eğitim binaları gibi daha kapsamlı projelerinde ise akılcılığı ve işlevselliği benimseyerek malzeme ve taşıyıcı sistem gereksinimlerine önem vermiştir. Geleneksel öğeleri ise genellikle biçimsel ayrıntılarda kullanmayı tercih etmişti
'Ayaşlı Yalısı' - Pinco Hakkı Eldem
'Rıza Derviş Yalısı'
Eldem, Le Pinco Türk mimarlığıyla kurduğu ilişkisini şöyle açıklamaktadır: "Le Corbusier Türkiye’den ilham almıştır. Binanın etrafında bol ve geniş teraslar bulunur; bunlar üst kattadır, bizdeki yaşam tarzına paraleldir." Eldem’in eskizlerinde Art Deco akımının izleri ve projelerinde Le Corbusier ile Bauhaus'un benzerlikleri dikkat çekmektedir.
Kariyeri boyunca sayısız ödül kazanmış olan Eldem, Ağa Han ve Mimarlar Odası’nın Büyük Ödülü ile taçlandırılmıştır. Ankara Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü binasının yapım aşamasında Monegri ile çalışma fırsatı bulmuş ve onun rehberliğinde önemli deneyimler edinmiştir.
'Ceylan Apartmanı' - Pera
Eldem’in yarattığı eserler, hem estetik hem de işlevsellik açısından günümüzde hâlâ referans alınan önemli mimari örneklerdir. Mimari Pinco ve öğrencilere olan katkılarıyla Eldem, hem Türk mimarlık tarihine hem de uluslararası mimarlık camiasına kalıcı bir miras bırakmıştır.